Kâğıthane Deresi
| Kâğıthane Deresi | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Ağız | Haliç |
| Uzunluk | 12,5 km |
Kâğıthane Deresi, İstanbul'da yer alan küçük bir akarsudur.[1] Terkos Gölü'nün doğusunda bir kaynaktan doğar. Eyüpsultan, Sarıyer ilçelerinden geçerek Kâğıthane'de Haliç'e dökülür.[1] Bizans döneminde Barbisos adıyla bilinen derenin, Osmanlı döneminde çevresinde bulunan kâğıt fabrikası nedeniye Kâğıthane Deresi olarak anılmaya başlandığı rivayet edilir.
Günümüzde, çevresinde yoğun yerleşim bulunan derenin kenarları geçmişte geniş çayırlarla kaplıydı. Bu çayırlarda saraylılara ait atlar otlatılırdı. Dere, İstanbul halkı için başlıca mesire yerlerinden biriydi. İçinde kayık gezintileri yapılırdı. Osmanlılı gezgin Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde İstanbul'u anlattığı bölümde tüm bu özellikleriyle Kâğıthane Deresi'nden söz etmektedir.[1]
Osmanlı tarihinde Lâle Devri olarak anılan dönemde. Yirmisekiz Mehmet Çelebi, Avrupa gezileri sırasında gördüğü konakların benzerlerini burada inşa ettirmiştir. Bu tarihten sonra derenin kenarlarında yer alan çayırlar İstanbul'un ileri gelenlerinin yazlık konutlarının olduğu bir yer durumuna geldi. Ancak Kâğıthane Deresi kıyısındaki tüm kasır ve köşkler 1730 Patrona Halil Ayaklanması sırasında tahrip edildi.[1] Daha sonra eski görkemini yeniden yakalayamayan Kâğıthane ve çevresi, 1950'li yıllardan sonra İstanbul'a yapılan yoğun iç göçle karşı karşıya kaldı. Dere yatağında yoğunlaşan gecekondu türü yerleşmeler plansızca büyüyerek günümüzdeki semtlere evrildi.
Altyapı yetersizliği ve çarpık kentleşme ve yanlış planlamalar dere için büyük sorunlar yarattı. Çevresindeki sanayi kuruluşları nedeniyle yoğun biçimde kirlenen dere, Haliç'i ve dolayısıyla İstanbul Boğazı'nı ve Marmara Denizi'ni de kirletiyor; çevresine kötü kokular yayıyordu. Dere yer yer üstü kapatılarak yeraltına alındığı için, yağışlı mevsimlerde yatağına sığmayarak taşıyor, çevresindeki yerleşim yerlerinde büyük zararlara yol açıyordu. 90'lı yıllarda başlatılan kapsamlı çalışmalarla kısmen temizlenen ve ıslah edilen dere çevreye yaydığı kötü kokulardan arındırıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "İstanbul'un dereleri". 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2010. (WebCite® 11 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)